Synagoge Delft
 
 


De laatste 25 jaar is de Synagoge Delft uitgegroeid tot een joods cultureel centrum waar een groeiende groep vrienden elkaar regelmatig treft bij culturele evenementen. Mede dankzij de inzet van vrijwilligers genieten de voorstellingen op zondagmiddag grote populariteit. De afgelopen seizoenen kwam het zelfs diverse malen voor dat de zaal geheel uitverkocht was.

En ineens kwam de coronapandemie. De affiches waren al gedrukt en de eerste afspraken voor het volgende seizoen waren al gemaakt toen ineens alles stil kwam te liggen. We blijven moed houden en gaan zeker door op het moment dat dit weer kan. Ondertussen willen wij het contact met u behouden. Door middel van dit magazine kunnen wij u toch op de hoogte houden van joods nieuws. Wij wensen u veel leesplezier.

Jan Paul Peters
Voorzitter Vereniging Vrienden van de Synagoge Delft
 
Steun de Synagoge
 
De Vereniging Vrienden van de Synagoge Delft ondersteunt al jaren het voortbestaan van de synagoge door het geven van culturele voorstellingen. Door de coronacrisis is uw steun harder nodig dan ooit.
Word vriend en zorg door uw bijdrage dat we ons werk  kunnen voortzetten. Maak € 20 over, eventueel aangevuld met een gift) op rekeningnummer
NL09 INGB 0005 5913 26 t.n.v. Vrienden van de Synagoge Delft.
 
Vergeet niet uw emailadres mee te sturen, dan houden wij u op de hoogte. U kunt ook de QR-code hiernaast scannen met het bankprogramma van uw mobieltje
 
Delfts Joods Nieuws
 
 
 
Koninklijke onderscheiding voor Pia van Oord-Wiessing
 
De mede-oprichtster en eerste voorzitter van de Vereniging Vrienden van de Synagoge Delft is dit voorjaar benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Pia was destijds lid van de Oecumenische basisgroep, die de Synagoge voor bijeenkomsten huurde van de Vrije Academie. Na overleg met de Stichting Behoud Synagoge Delft heeft zij de oprichting van de Vereniging Vrienden Synagoge Delft op zich genomen. Naast het behoud van de Synagoge heeft Pia, opgeleid als bouwkundig ingenieur, zich ook ingezet voor het behoud van de Dordtse graanmolen Kyck over den Dyck, het kerkgebouw en de pastorie van de RK-parochie en de buitenplaats in Schipluiden.
 
Op de foto: Pia van Oord, tweede van links, tijdens de officiële overdracht van de Synagoge aan de Stichting Behoud Synagoge Delft 1996.
 
Stolpersteine in Delft
 
De Duitse kunstenaar Gunter Demnig heeft het initiatief genomen om de slachtoffers van het nationaalsocialisme te herdenken met een struikelsteen (in het Duits Stolperstein). Een Stolperstein wordt geplaatst voor het huis waar de slachtoffers voordat ze werden gedeporteerd, woonden. Inmiddels zijn meer dan 70.000 Stolpersteine door heel Europa gelegd.
Om het plaatsen van Stolpersteine in Delft mogelijk te maken is de Stichting Herinneringsstenen Delft opgericht. In november zullen in onder meer in de Choorstraat en de Julianalaan een aantal Stolpersteine worden geplaatst. De ceremonie zal via een livestream te zien zijn. Meer over het werk van de stichting en de livestream op: deze website.
 
In Memoriam Jaap Schreuder
 
In juli is na een lang ziekbed Jaap Schreuder overleden. Jaap was een van de vrijwilligers van het eerste uur. Al vanaf 1991 was Jaap betrokken bij de Synagoge. Dat was nog voor de officiële overdracht (1996) en nog voor de oprichting van de Vereniging Vrienden van de Synagoge. Om een zo groot mogelijk draagvlak te creëren, was de Synagoge elke zaterdag geopend voor het publiek en Jaap was samen met Sjaan de vaste vrijwilliger die altijd aanwezig was, uitleg gaf over het gebouw en dankzij de verkoop van zijn zelfgemaakte Judaïca en het onder de aandacht brengen van de collectebus voor de eerste inkomsten zorgde . Wij wensen Sjaan veel sterkte toe.
 
 
 
Religieuze geschiedenis
 
 
 
Talmoed
 
De Talmoed (Hebreeuws: תלמוד) (= mondelinge leer) is, na de Tenach (voor christenen het Oude Testament), het belangrijkste boek binnen het Jodendom. Het bevat commentaren van belangrijke rabbijnen en andere schriftgeleerden op de Tenach.
 
Spreuken der Vaderen

Ben Zoma zegt: Wie is een wijs man? Die van ieder mens lering wenst te ontvangen. De Psalmist toch zegt: van àl mijn leraren heb ik wijsheid opgedaan.
 
Wie is een held? Die zijn begeerte onderdrukt. In de Spreuken reeds heet het: Het is beter lankmoedig dan een erop losstormende held te zijn. Eën die zijn geest beheerst is groter dan hij die een stad verovert.

Wie is rijk? Die blij is met wat hij heeft. Want in de Psalmen leest men:
Àls gij zult eten de arbeid uwer handen, dan zijt ge gelukkig en het gaat u goed.
Het geluk is bedoeld voor deze wereld en het gaat u goed voor toekomstige wereld.
 
 
Geschiedenis van de Delftse Synagoge
 
In de Delftsche Courant van 17 augustus 1939 stond:

"Op 8 oktober 1861 werd de eerste steen gelegd voor de nieuwe Synagoge. Op 22 Aug. 1862 had de plechtige inwijding plaats van de nieuwe Synagoge door opperrabbijn Berenstein. Als leider van het muzikale gedeelte trad op de heer Berlijn uit Amsterdam, bijgestaan door den stadsorchestmeester te Delft, den heer Boers. Mej. Estella Hertzveld van Den Haag, de bekende dichteres, dochter van den Zwolschcn opperrabbijn dr. Hertzveld, had een schoon inwijdingsgedicht vervaardigd. Het blijkt echter spoedig, dat door den fraaie Synagoge de Joodsche gemeente te Delft in een zware schuldenlast zit, weshalve besloten wordt toestemming te vragen voor het houden eener loterij met duizend prijzen."
 
Joods gezegde
 
 
 
Het hart van de mens
en de bodem van de zee
zijn onpeilbaar.
 
Joodse Nobelprijswinnaars
 
In oktober zijn de Nobelprijswinnaars van 2020 bekend gemaakt, een traditie die begonnen is in 1901. In eerste instantie waren er Nobelprijzen voor opmerkelijke prestaties in de natuurkunde, scheikunde, geneeskunde en de bevordering van de vrede. Sinds 1969 wordt ook de Nobelprijs toegekend voor de economie. Opmerkelijk is het aandeel van Joodse wetenschappers dat, afhankelijk van de wijze van berekenen varieert van 22% tot 33%.

Er wonen momenteel 7,5 miljard mensen op aarde waarvan het Joodse deel ongeveer 15 miljoen bedraagt. Dat betekent dat 0,2% van de wereldbevolking van Joodse afkomt is. De oververtegenwoordiging van deze bevolkingsgroep kwam ook dit jaar weer sterk tot uiting. In de prijzen voor de natuurkunde vinden we de volgende Joden: Roger Penrose en Andrea Ghez . Bij de geneeskunde is Harvey Alter in de prijzen gevallen, bij economie Paul Millgrom en de nobelprijs voor de literatuur is dit jaar toegekend aan Louise Glück. Graag laten wij U genieten van de vertaling van een gedicht van haar hand.
 
 
Avondrood

Mijn grootste vreugde
is het geluid van jouw stem
als die me roept zelfs in wanhoop; mijn verdriet
dat ik je niet kan antwoorden
in een spraak die je als de mijne aanvaardt.

Je hebt geen vertrouwen in je eigen taal.
Dus hecht je
gezag aan tekens
die je niet nauwkeurig kunt lezen.

En toch bereikt je stem me altijd.
En ik antwoord aanhoudend,
terwijl mijn woede luwt
naarmate de winter vergaat. Mijn tederheid
zou je duidelijk moeten zijn
in de koelte van de zomeravond
en in de woorden die uitgroeien
tot je eigen antwoord.
 
Vertaling Erik Menkveld
 
 
                           De voordelen van corona
 
Dankzij de coronapandemie hebben we nu eindelijk tijd om het achterstallig onderhoud aan te lezen boeken, te bekijken films en series en interessante exposities in te halen. Graag geven wij u kijktips ter inspiratie.

Netflix
Op Netflix staan momenteel een aantal series met een sterk Joodse inslag die het bekijken meer dan waard zijn.
Unorthodox is een korte serie van 4 afleveringen waarin wij de Joodse heldin volgen, die zich ontworstelt aan een streng Joods-orthodox milieu in New York. De hoofdrol wordt subliem vertolkt door Shira Haas. Zij vlucht uit de chassidische omgeving in Brooklyn waar zij dreigt te worden uitgehuwelijkt en komt vervolgens bij een groep musici in Berlijn terecht; maar haar verleden blijft haar achtervolgen. De serie is gemaakt naar het autobiografische boek van Deborah Feldman. Zij was in Nederland op de televisie waar zij o.a. vertelde dat Engels een vreemde taal was in haar jeugd, die zij zichzelf stiekem heeft aangeleerd. En dat midden in New York! Er werd thuis alleen Jiddisch gesproken; niet Hebreeuws want dat wordt uitsluitend gebruikt voor religieuze doeleinden.

Shtisel is een wellicht nog knappere maar ook een wat langere serie waarin wij meeleven met families van ultraorthodoxe Joden in Jeruzalem. Shtisel is een zoon uit zo’n gezin die voorbestemd is om rabbijn te worden maar hij wil het liefst kunstschilder worden. Een absolute aanrader.

The Kominsky method is een Amerikaanse komische serie met o.a. Michael Douglas, de zoon van de pas overleden Kirk Douglas die eigenlijk Issur Danielovitch Demsky heette. Houdt u van Joodse humor dan zit u bij deze serie op de eerste rij.

NPO - Naches
Er bestaat nog steeds een Joodse Omroep, zij het dat deze is ondergebracht zijn bij de E.O. Kijk bv naar de ultrakorte afleveringen ( 5 minuten) genaamd Naches waarin Joodse Nederlanders in een miniportret neergezet worden. En u komt ongetwijfeld bekenden tegen b.v. mensen die in de Synagoge hebben opgetreden zoals Nikki Jacobs en Noam Vazana. Ook is er een aflevering over Saksia Weishut die de borduursels op de deur van de Arke in onze Synagoge gemaakt heeft. Uit Delft komen afleveringen van Naches met de Joodse muzikanten Erwin Beijersbergen, Jacky Sarluis en Flip de Liema.
 
 
 
Reacties
 
Wij hopen dat u genoten heeft van onze eerste uitgave van het "Magazine Synagoge Delft" Wij stellen het enorm op prijs als u ons vertelt wat u ervan vindt. Mocht u actief willen bijdragen aan dit magazine dan verzoeken wij u om uw bijdrage via dit emailadres naar ons te sturen.